9th International Inter University Scientific Meeting
Academy of Studenica
CLINICAL PROBLEMS IN COLORECTAL CANCER &
ARCHEOLOGY AND MEDICINE

Organizer: Institute of Oncology Sremska Kamenica, Serbia and Montenegro
President: Prof.Dr. Vladimir Vit. Baltić Vice-presidents:Prof. Dr Milan Breberina, Prof. Dr. Zoran Krivokapić
ISSN 1450-708

Content
6 /2003
 
BOLNICA MANASTIRA SVETOG GEORGIJA U DABRU
Bunardžić M.
Republički zavod za zaštitu spomenika kulture Beograd, Beograd, Srbija i Crna Gora
 
 
Manastir svetog Georgija u Dabru, smešten na levoj obali Lima između, danas velikih manastira, Banje Pribojske i Mileševe, bio je početkom XIII veka ugledno i važno monaško središte srpske države. Iguman manastira spominje se još u Studeničkom tipiku kao jedan od šestorice imenovanih koji učestvuju u izboru igumana arhimandrita studeničke lavre.
U traganju za saznanjem ko je i kada osnovao manastir Svetog Georgija, preduzetim arheološkim istraživanjima Zavičajnog muzeja iz Priboja, utvrđeno je da je jednobrodna manastirska crkva podignuta na starijoj srednjovekovnoj nekropoli i da je manastir imao četiri građevine od kojih je jedna bila bolnica. Kao i hram zidana je od neobrađenog kamena u krečnom vezivu i omalterisana je iznutra i spolja. Sprat je bio od bondruka. Ulaz u prizemne, poluukopane prostorije nalazio se na istočnoj strani. Imala je četiri uska zakošena prozora. Prostor prizemlja je bondručnim zidovima podeljen na dve severne i jednu južnu prostoriju. Ulaz u južnu prostoriju činila su drvena vrata, koja su se, požarom ugljenisana sačuvala, na podu ispod obrušene peći sa sprata, koja je pala pored samog ulaza. Pod u južnoj prostoriji bio je od širokih borovih brvana. Sa spoljne strane istočnog zida, u sloju šuta, na stazi su nađeni delovi malternog premaza s ugrebanim zapisima i crtažima na šrafiranim poljima. Na sprat se ulazilo drvenim stepenicama, takode sa istočne, dvorišne strane. Na južnom zidu sprata nalazio se mali drveni prozor sa krstastom gvozdenom rešetkom.
Kada je sredinom XVIII veka poharan manastir, stradala je i zgrada bolnice. Sloj požara u kome je stradala spratna konstrukcija i pregradni zidovi, intenzivno je crven i debeo oko pola metra. U njemu su nađeni delovi mermernih svećnjaka koji su tu verovatno sklonjeni iz hrama u nekom trenutku opasnosti. Sudeći po mestu nalaza, u momentu požara bili su na spratu. U sloju požara otkriven je i pokretni arheološki materijal koji se vezuje za bolnički inventar. Instrument za izvlačenje metaka sa svrdlom, izrađen od gvožda kovanjem i pobakren, indentičan je primerku iz Germanskog nacionalnog muzeja u Nirnbergu. I gvozdena viljuška za amputaciju ima analogiju u primeru koji se čuva u Muzeju u Lajdenu. Hirurški šestar i hirurški nož sa pečatom listolikog oblika i tekstom na arapskom jeziku, uz naočare od profilisanog posrebrenog bakra upotpunjuju repertoar medicinskih instrumenata.
Arheološka istraživanja bolnice još nisu okončana. Po njihovom završetku slediće rekonstrukcija otkrivene zgrade jer za to ima dovoljno podataka po kojima bi se uradio projekat obnove.

  Ključne reči: Manastir svetog Georgija, Bolnica  
© Academy of Studenica, 2003