Rak
dojke je na prvom mestu uzroka smrti od karcinoma u žena, pri
čemu svaka deveta žena oboli. Incidenca raka dojke je u laganom
porastu u poslednjih 50 godina, za razliku od većine ostalih
maligniteta u žena, koji pokazuju konstantan pad.
Kompleksnost rane dijagnostike karcinoma dojke je uslovljena
varijabilnošcu strukture dojke tokom života, kao i cikličnim
hormonski uslovljenim promenama.
Danas najvažniji i najšire primenjeni radiološki modalitet je
mamografija čija je vrednost dokazana u mnogim studijama. Ipak
metoda poseduje i svoja ograničenja čije poznavanje doprinosi
izbegavanju lažno negativnih rezultata. Osnovni nedostatak mamografije
je nemogućnost demarkacije lezija u denznoj dojci sa dobro očuvanim
fibroglandularnim tkivom, kao i kod difuzih fibrocističnih promena.
Dalje, senzitivnost i specifičnost mamografije je limitirana
činjenicom da rani malignitet često pokazuje nekarakterističnu
sliku. Evaluacija postterapijske dojke takode spada u grupu
promena gde mamografija ne pokazuje zadovoljavajuće rezultete.
Savremeni dijagnostički algoritam podrazumeva evaluaciju dojke
ultrazvukom sa sondama od 7,5 i 10 MHz koje obezbeđuju visoku
tkivnu rezoluciju. Glavno indikaciono područje ultrazvuka je
diferencijacija palpabilnih promena, kao i diferencijacija solidno
vs. cistično gde je specifičnost 98%. U relativne indikacije
spada evaluacija sekretorne dojke, suspektna ruptura silikonskog
implantata, kao i detekcija tumora kod radiografski denzne dojke
sa pozitivnog familijarnom istorijom. Izuzev mogućnosti vizualizacije,
ultrasonografija (US) je izuzetno značajna kod interventnih
metoda; danas je široko prihvaćena aspiracija cista vodenih
US, core biopsy i duktografija.
Color-Doppler ultrasonografija nalazi svoju primenu u benigno/malignoj
diferencijaciji detektujući povećan kapilarni protok na mestima
novostvorene vaskularne mreže (7).
Magnetna rezonanca predstavlja najsavremeniji vizualizacioni
modalitet. Njene osnovne tehničke mogućnosti - multiplanarnost,
visoka prostorna i tkivna rezulucija u kombinaciji sa biološkom
neinvazivnošcu nedvosmisleno je ubrajaju u red najsenzitivnijih
i najspecifičnijih radioloških metoda u većini regija organizma.
Protokol snimanja dojke podrazumeva korišćenje specijalne površinske
zavojnice pri čemu je pacijentkinja u pronatornom položaju.
Tehnika pregleda se unekoliko razlikuje od metodologije pregleda
ostalih regija tela. Naime, aplikacija kontrasta je neophodna
i podrazumeva dinamsku studiju, odnosno praćenje dinamike kontrasta
u istovetnim ponavljanim vremenskim intervalima. neophodnost
ovakve tehnike leži u činjenici da i benigne i maligne lezije
daju postkontrastno pojačanje intenziteta signala, ali za razliku
od benignih, maligne imaju karakterističnu krivu rasta intenziteta
signala. Biološko vremensko praćenje kontrasta u internom tumorskom
miljeu definiše faze koje se konsekutivno vizualizuju postkontrastnim
pojačenjem intenziteta signala, a nakon toka numerički obrađuju
i grafički prezentuju.
Funkcija paramagnetnog kontrasta je da:
1. demaskira leziju koja nije prekontrastno vizualizovana
2. demarkira leziju od ostalog parenhima
3. naglasi tip postkontrastnog pojačanja intenziteta signala
4. stvori dinamsku i funkcionalnu studiju u regiji od interesa
Biološka osnovna prezentacije kontrasta u malignoj leziji je
posledica prusustva neoangiogeneze, fenomena koji je tipičan
za invazivne tumore; prisustvo novostvorene patološke kapilarne
mreže korelira sa povećanom patološkom vaskularnošću, vaskularnom
propustljivošću, kao i povećanjem intersticijuma u malignom
tumoru (u komparaciji sa benignim) i konsekutivnim povećanjem
koncentracije paramagnetika u regiji od interesa.
Literarni navodi ukazuju da se većina invazivnih karcinoma ponaša
po ovakvom tipu, dajući brzo i intenzivno postkontrastno pojačanje
i na osnovu ovakovog pristupa postiže se vrlo vosoka senzitivnost
i specifičnost koja se kreće po različitim autorima od 86-100%
odnosno 51-100%.
U analizi lezija dojke neophodni su kvalitativni i kvantitativni
kriterijumi. Kvantitativni kriterijumi podrazumevaju evaluaciju
detekcije intralezionog pojačanja, brzinu intralezionog kontrasta
i ealuaciju S/t krive. Kvalitativni kriterijumi analiziraju
morfologiju postkontrastne lezije, analizu distribucije postkontrastnog
pojačanja i analizu interne strukture lezije.
MR mamografija je visoko selektivan pregled koji se radi u veoma
uskom indikativnom području kada ostale dostupne metode ne daju
dovoljan broj informacija.
Apsolutne indikacije za MR mamografiju su:
1. Evaluacija postterapijske dojke kod poštedne operacije (sa
ili bez zračne terapije) i sumnje na recidiv u zoni ekstenzivnog
ožiljka.
2. Evaluacija silikonskog implantata
3. Monitoring neoadjuvantne hemioterapije
Relativne indikacije za magnetno rezonantnu mamografiju su:
1. Denzna dojka, odnosno dojka sa mamografski gustim fibroglandularnim
tkivom koje maskira potencijalni malignitet.
2. Kod preoperativne pripreme radi isključenja mulicentričnosti
i bilateralnosti MRM po većini autora predstavlja najsenzitivniju
metodu.
3. Komplikovani nalazi gde postoji diskrepanca izmedu kliničkog
i radiološkog nalaza i
4. CUP (carcinoma unknown primary), odnosno kod aksilarne metastatske
bolesti sa potencijalnim ishodištem iz dojke, a sa nedefinisanim
kliničko/radiološkim nalazom.
Aktuelni MR uređaji sa mogućnošću stereotaksije i softverski
paketi sa formiranim različitim pulsnim sekvencama i adekvatnom
obradom slike proširuju indikaciono polje MRM. Ipak, budući
aspekti razvijanja MR mamografije baziraju se na dizajniranju
visoko specifičnih gadolinijumskih melaninskih polimera fuzionisanih
sa monoklonalnim antitelima specifičnim za karcinom dojke. Dizajniranjem
novih softverskih paketa, postizanjem ultra brzih sekvenci,
istražuje se mogućnost jasne diferencijacije benigno vs. maligno
praktično u prvih desetak sekundi.
